Ik had ze niet willen missen

Net zoals ik fan ben van mooie kaften, ben ik ook fan van boeken met illustraties die iets toevoegen aan het verhaal. Bij kinderboeken is het gebruikelijk om illustraties toe te voegen, maar bij boeken vanaf veertien jaar kom je zelden ondersteunende afbeeldingen tegen. Uitzondering hierop zijn fantasy boeken, die nogal eens openen met een landkaart en zelfhulpboeken met modellen die uitgetekend zijn, maar die laatste zijn ‘echte’ illustraties. Romans met illustraties zie je maar weinig en dat vind ik heel erg jammer. Illustrator Martijn van der Linden deelt deze mening met mij, hoorde ik in de podcastaflevering 41 van de Grote Vriendelijke Podcast. Hij en Erna Sassen hebben samengewerkt aan het jongerenboek Zonder titel. Het resultaat vind ik prachtig. De verhaallijn is ijzersterk en de illustraties maken het verhaal compleet. Zonder afbeeldingen kan Zonder titel niet het boek zijn dat het nu is.

Joshua (15) heeft het talent om zijn gevoel te uiten op papier. Met houtskool of potlood schetst hij zichzelf de dag door. Zijn talent wordt al snel opgemerkt door Sergio, een robuuste klasgenoot die niet terugdeinst voor een meningsverschilletje of twee. De imponerende Sergio gebiedt Joshua een tatoeage voor hem te ontwerpen, maar daar zit Joshua helemaal niet op te wachten. Hij heeft andere dingen aan zijn hoofd, zoals zijn hartsvriendin Zivan die van de aardbol verdwenen lijkt te zijn sinds ze met haar ouders naar Irak verhuisd is. Ze reageert niet op de berichtjes die hij haar stuurt en als Joshua naar de tante van Zivan gaat om te vragen of zij iets gehoord heeft krijgt hij een antwoord wat hij misschien liever niet had willen horen. Dan nog liever de onzekerheid, gekwetstheid, boosheid en machteloosheid dat hij zonder Zivan zich staande moet houden op een nieuwe school. Ze is sinds hun kleutertijd aan zijn zijde geweest en ook nu ze in Irak is, maakt ze iedere minuut van de dag deel uit van zijn leven, zij het in de vorm van talloze tekeningen en schetsen die hij van haar gemaakt heeft.

De verschillen in cultuur en karakter komen in Zonder titel op een duidelijke, doch subtiele manier aanbod. Sassen weet het verhaal op een ingrijpende, maar ook humoristische manier te brengen. Ze vertelt uit het perspectief van Joshua, met zijn taalgebruik en hak-op-de-tak-gedachten, wat voor jonge lezers herkenbaar zal zijn. Ik heb meermaals hardop gelachen om de beschrijvingen. Vooral de scènes waarin Joshua, Sergio en Dylan (ook zo’n ruwe bolster, blanke pit als Sergio), met elkaar in gesprek zijn. Gedrieën lopen ze tijdens een schoolexcursie door het Rijksmuseum en bekijken en beoordelen de schilderijen. Zonder schroom worden de klassieke meesterwerken in duidelijke bewoording neergezet. ‘Wat is dat met die 17^e eeuw?’ riep Dylan door de zaal. ‘Hadden die vrouwen toen geen tieten ofzo?’ Zoals Sassen in het interview met de Grote Vriendelijke Podcast al zei, is het gemakkelijker om kritisch te zijn op klassiekers als je het kan schrijven vanuit het perspectief van kinderen of jongeren. De punten die aangedragen worden, zoals waarom olieverf zo verstikkend is en aquarel zo ongrijpbaar, zetten je aan het denken. Met de schetsen en tekeningen van Van der Linden begrijp je wat de tekst niet kan zeggen. De beelden zijn zo getekend, dat je het gevoel hebt te kunnen bladeren in het schetsboek van Joshua. Een ware toevoeging dus, ik had ze niet willen missen.