Vraag je je weleens af hoe je leven eruit zou hebben gezien als je een andere weg in was geslagen?

Vraag je je weleens af hoe je leven eruit zou hebben gezien als je een andere weg in was geslagen? Ik wel. Jaren van mijn leven heb ik gevuld met fantaseren over levens die ik had kunnen hebben als ik bepaalde beslissingen niet had genomen.

In het boek Middernachtbibliotheek van Matt Haig krijgt Nora de kans om haar parallelle levens te onderzoeken. Nora is een vrouw met depressies. Alles zit haar altijd tegen. Ze besluit zelfmoord te plegen en komt dan niet in de hemel, of voor wie dat wil geloven in de hel, maar in een tussenwereld: de middernachtbibliotheek. De bibliothecaresse mevrouw Elm legt Nora het Boek van Spijt voor. In dat boek staan alle zaken beschreven waar Nora spijt van heeft. Een dikke pil, die nauwelijks op te tillen is zo zwaar. Nora kan aan de hand van dit boek bepalen wat ze in haar leven anders zou willen. Mevrouw Elm zoekt het betreffende levensboek erbij. Nora slaat het open en wordt opgezogen in een zwarte mist, waarna ze wakker wordt in een parallel leven waarin het allemaal anders was gelopen.

Toen ik dit boek las was ik niet alleen getroffen door het verhaal, ik herkende ook mijn eigen verlangen. Er is zoveel wat je moet beslissen, hoe weet je dan dat je het juiste kiest? Wanneer laat je iets gebeuren, wanneer kom je in actie? Ik ben goed in het fantaseren over andere levens dus ik besloot te stoppen met het proberen mijn verleden te willen veranderen en me te richten op mijn toekomst. Schrijver worden. Je kent het vast, als je visualiseert hoe iets kan zijn, kom je gemakkelijker in actie om het ook waar te maken. Ik deed het. Inmiddels lukt het om te werken aan mijn dromen. Waarom word ik dan nog steeds zo week vanbinnen als ik iemand zie die ik het in mijn ogen beter voor elkaar heeft? Waarom kan ik nog steeds niet tevreden zijn en verlang ik nog altijd naar meer, anders, beter?

In Middernachtbibliotheek wordt veelvuldig de Amerikaanse filosoof Thoreau geciteerd. ‘Het gaat niet om waar je naar kijkt, maar om wat je ziet.’ Een wijze uitspraak. Hij verlegt de nadruk van hetgeen dat bekeken wordt, naar de invulling van de kijker. Als ik kijk naar knappe mensen met goede banen, een gezin, een huis en een eigen auto. Denk ik geluk en succes te zien. Dat is niet wat het is, het is mijn verlangen dat mij dat wil doen geloven. Het citaat maakt duidelijk hoe belangrijk het is om niet jezelf met anderen te vergelijken, maar jezelf te vergelijken met je eigen mogelijkheden.

In Middernachtbibliotheek staat een passage over het schaakspel en dat sluit hier mooi bij aan. Wie schaakt moet zich altijd inprenten dat het spel pas over is als het uit is. Zolang er een pion op het bord staat, is het nog niet gespeeld. Je hoeft geen koning of koningin te zijn, geen ‘hard’ loper of rechtlijnige toren. Je hoeft geen gekke paardensprongen te maken om door je leven heen te komen. Een pion zijn, is mooi genoeg. Want de pion is het meest magische stuk van het hele spel. De pion kan namelijk transformeren. Met kleine stapjes kun je alles bereiken wat binnen je mogelijkheden ligt.

Nora leeft het ene na het andere leven, opzoek naar het ideale. Alles waar ze spijt van heeft kan ze rechtzetten. Ik verklap geen grote plotwending als ik zeg dat de morele boodschap van dit boek is dat je naar je eigen leven kijkt. Wij zitten weliswaar niet in de Middernachtbibliotheek, maar we kunnen wel iets rechtzetten waar we spijt van hebben en werken aan onze dromen.

Deze leeservaring heb ik voorgedragen tijdens de open podium avond Kraamkamer van De Baaierd op vrijdag 15 september 2023 bij Film by the Sea.